GAĞAN NEDİR?

Tunceli’nin ve bölgenin kültürü açısından en önemli kutlama günlerinden biri de Gağan denilen kutlamalardır. Bu kutlamanın tarihsel kökeni çeşitlilik arz etmesiyle beraber bölgede önemli bir yardımlaşma ve dayanışma geleneği olarak hala yaşatılmaktadır.

Yılın ilk ayı olan Ocak ayının ilk Perşembesi kutsal sayılır. Bununla beraber Aralık ayının son üç gününde de kutlanır. Gağan, Tunceli’de ilçelere, köylere göre farklı tarihlerde kutlandığı da bilinmektedir.

Ocak ayının ilk Perşembe günü, her aile buğday haşlar, haşlanmış buğday da çocuklara dağıtılır. Buna Danuye Gağandi (Gağandın buğdayı) adı verilir. Perşembe günü lokmalar yapılır, ziyaretlere gidilir ve lokmalar dağıtılır. O gün komşular çağrılır, babıko denilen bir yemek yapılır ve bunun içine niyet olarak üç tana ağaç konur. Bu ağaçlar, sağlık için, murat için, ekonomi için veya farklı niyetlere göre yemeğin içine konur. Babıkoyu yerken ağaçlar kimde çıkarsa çıkan ağacın niyetine göre o kişi, o yıl takip edilir, o niyet uğurlu mu, uğursuz mu geldi diye. Bununla birlikte bugün, çok eğlenceli geçer. Özellikle çeşitli oyun ve eğlencelerle daha da coşkulu bir şekilde geçmesi sağlanır.

Dersim mitolojisine göre Khal Gağan, aralık ayının üçüncü haftasında başlar ve ocak ayının ilk haftasına kadar sürer. Gağan ayında, salı gününden başlayıp üç günlük oruç tutulur. Orucun amacı; çetin geçecek kış aylarının can ve mal kaybına sebep olmaması için yapılan niyaz etmektir. Pir, Mürşit ve dedelerin olduğu yerlerde cemler bağlanır. Bu süre içinde insanlar mümkün olduğunca gönül kırmamaya gayret ederler.